Local Colours 2023

LOCAL COLOURS I 75 De schilderachtige Moorse wijk Alfama ligt op één van de zeven heuvels van Lissabon, romantisch ingeklemd tussen het machtige Castelo de São Jorge en de rivier de Taag. In het begin van de 19e eeuw is Alfama echter armoedig, en ontpopt het zich als bakermat voor het Portugese levenslied. De oorsprong van deze zangkunst ligt in de kroegen en bordelen waar de minderbedeelden samen- kwamen. Fado, afgeleid van het Latijnse ‘fatum’, betekent zoveel als ‘lot’, of beter gezegd: ‘noodlot’. In muziek en zang vertalen de fadistas op dramatische wijze hun lotsbeschikking. In geen andere muziekgenre op aarde worden melancholie en fatalisme zo gecul- tiveerd als in fado. Veel liederen gaan aanvankelijk over prostitutie, misdaad en drank- lokalen, maar aan het begin van de 20e eeuw krijgen ook andere culturele gemeenschappen, zoals dichters en intellectuelen, in- teresse in de muzieksoort, waarna fado een erkende zangkunst wordt, die vaak wordt uitgevoerd in de betere uitgaansgelegenhe- den. Inmiddels neemt fado een bijzondere plek in in het leven van vele Portugezen. De muziek is deel geworden van hun identiteit, en geeft stem aan de gemoederen van het leven: verdriet, melancho- lie, blijheid, weemoed, en ‘saudade’: een mengeling van gevoelens van verlies, gemis, afstand en liefde. De meest invloedrijke fadozangeres was Amália Rodrigues (1920- 1999). Met haar virtuoze zangtechniek wist ze als geen ander de pijn van het leven in zang om te zetten. Toen de koningin van de fado stierf was Portugal drie dagen in nationale rouw. Sinds 2011 heeft fado een vermelding op de lijst van immaterieel erfgoed van Unes- co. Wie ook eens diep in de Portugese ziel wil kijken, mag een diner in een traditioneel fado-restaurant eigenlijk niet overslaan. Terwijl u geniet van port en ‘bacalhau’ brengen de professionele, in sober zwart geklede fadistas, hun zo weemoedige zang en gitaarmuziek ten gehore, die onlosmakelijk verbonden is met Portugal en het on- afwendbare noodlot. FADO